حسابداری خدماتی حوزه ای از رشته حسابداری شرکتی است که به شیوه مستقیم در بر گیرنده فعالیت های گسترده ای از سوی بسیاری از شرکت ها می باشد؛ بر خلاف برداشت رایج و باور عمومی، میزان نیاز و ضرورت به این شاخه از حسابداری به میزان بسیار زیادی وجود دارد. شاید این تصور وجود داشته باشد که حسابداری در حوزه های بازرگانی و تولیدی از درآمدزایی بیشتری برخوردار است، اما در واقعیت امر، تمامی شرکت ها به نوعی درگیر ارائه خدمات به مشتریان خویش می باشند؛ حتی شرکت های فعال در عرصه های بازرگانی و تولیدی نیز از این قاعده مستثنا نیستند. در این مقاله از شیوا پردازه، قصد داریم که به بررسی و واکاوی مفهوم حسابداری خدماتی، اهمیت و جایگاه آن در محیط و فضای کسب و کار، روش ها و تکنیک های مرتبط با حسابداری خدماتی، و همچنین چگونگی تأثیرگذاری آن بر سازمان ها بپردازیم.
مفهوم حسابداری خدماتی
حسابداری مبتنی بر خدمات، یک رویکرد و شیوه حسابداری است که اساساً به ثبت، دسته‌بندی، و تجزیه و تحلیل تراکنش‌ها و وقایع مرتبط با ارائه خدمات به مشتریان، تأمین‌کنندگان و سایر ارتباطات خارجی سازمان می‌پردازد. در این روش حسابداری، تمامی عملیات مالی و تراکنش‌های مربوط به فروش خدمات به طرف‌های ذینفع، با دقت و کنترل بالا پایش و ضبط می‌شوند. فرآیند حسابداری مبتنی بر خدمات با گردآوری اسناد و مدارک مالی آغاز می‌گردد و در نهایت به بستن حساب‌ها و صورت‌حساب‌های مربوطه ختم می‌شود، که در واقع مجموعه‌ای از فعالیت‌های حسابداری است که در پایان هر دوره مالی به منظور ارزیابی عملکرد و کارایی سازمان در ارائه خدمات انجام می‌گیرد. بنابراین، مدیریت هوشمندانه و نظام‌مند اطلاعات مالی، ثبت دقیق داده‌ها، طبقه‌بندی منظم آن‌ها و گزارش‌گیری سریع و با صحت بالا از اجزای کلیدی و ضروری حسابداری مبتنی بر خدمات در شرکت‌های خدماتی به شمار می‌روند.
اهمیت حسابداری خدماتی
- ارائه اطلاعات دقیق: حسابداری خدمات ابزاری کارآمد برای سازمان‌ها محسوب می‌گردد تا آن‌ها بتوانند از جریان روان و کامل اطلاعات مربوط به کلیه معاملات و وقایع خدماتی که در چارچوب فعالیت‌های آن‌ها رخ می‌دهد، برخوردار شوند و این اطلاعات گردآوری شده، به مدیران و تصمیم‌گیران آن سازمان‌ها در انتخاب مسیر صحیح و اتخاذ تصمیمات مناسب و هوشمندانه کمک شایان توجهی می‌نماید و در نهایت عملکرد سازمان را بهبود می‌بخشد.
- تحلیل سودآوری:حسابداری صنعتی به سازمان‌های تجاری این امکان را می‌دهد تا با تجزیه و تحلیل داده‌های مالی و عملیاتی، میزان سودآوری هر یک از خدمات یا محصولات ارائه شده را مورد ارزیابی قرار دهند و بر اساس این اطلاعات، بهترین استراتژی‌ها و رویکردهای مناسب برای توسعه و گسترش فعالیت‌های سودآور و کنار گذاشتن خدمات یا محصولات ناکارآمد و زیان‌ده را شناسایی نمایند.
- مدیریت هزینه‌ها:حسابداری خدماتی به سازمان ها توانایی می دهد تا هزینه های متصل با نمایش کارها را مدیریت نموده و بهینه سازی کنند .
وظایف حسابداری خدماتی چیست؟
شغل حسابدار خدماتی دارای کل امور شغل حسابدار مالی یک واحد اقتصادی را محتوی می شود . این فعالیت‌ها از کوچکترین کسب های محاسبی تا مهم ترین آن ها را در بر می گیرد . به گزاره دیگر ، تماما عمل هایی که یک حسابدار در کمپانی بایستی با دقت به ارکان اصلی محاسبه‌گری و قوانین امتداد اعمال بدهد ، فعالیت‌ها محاسبه‌گری نامیده می شود1 . وظایف شغل حسابدار خدماتی عبارت اند از :
مرقوم و طبقه بندی تراکنش های مالی : مرقوم تراکنش های مالی و دسته بندی آن ها در دفاتر محاسبه‌گری . تدوین صورت های مالی : تدوین شکل منفعت و گزند ، بیلان ، و دیگر گزارش های مالی2 . تحقیق حساب ها : کاوش ظریف حساب ها و تکیه از تشفی معلومات مالی3 . عرضه شور مالی به مدیران : نمایش شور به مدیران در زمینه های مالی و حسابداری3 . مدیریت هزینه ها : تفتیش و مدیریت هزینه های مختلف3 . به صورت عمومی ، محاسبه‌گری خدماتی به شما گزارشی از نتیجه مالی و معلومات وضع احتیاج به منظور تصمیم گیری در بازه های هنگامی متمایز نمایش می دهد1 .
بهترین روش در حسابداری خدماتی چیست؟
در محاسبی خدماتی ، خوب این شده است که خریدوفروش‌ها به طور دقیق ثبت گردد . مرقوم شمار ها در این دسته محاسبه‌گری در خیلی از کمپانی ها به انجام دستی و یا با استعمال از excel و یا با بکارگیری از نرم افزارهای شغل حسابدار شبیه سفیدار ارتکاب خواهد شد . محاسبه‌گری با نرم افزار زیباترین روشی خواهد شد که در آن هر درست بر بنیان کدینگ هایمخصوص ضبط می گردد ، که در آن ظن حدوث هر خطایی افت می یابد و موسسه دهی منظمی داراست . محاسبی کل کمپانی هایحسابداری و حسابرسی هم از گونه محاسبی خدماتی می هست .
آتی شغلی محاسبه‌گری خدماتی به‌چه‌نحو می گردد
آسوده در این تار پس‌ازآن از نتیجه آموزش می توانند در کمپانی های خدماتی مشغول به وظیفه گردند . اقتصاد دنیای امروز بر روی چرخه حسابداری خدماتی می چرخد و درواقع کار هایخدماتی بخشی از تلاش هایاقتصادی را حاوی خواهد شد .
چه شرکت‌هایی از حسابداری خدماتی استفاده می‌کنند؟
حسابداری خدماتی یک الگو حسابداری که بسیاری از شرکت ها و سازمان ها از آن استفاده می کنند ، بخصوص در صنایع خدماتی مانند حمل و نقل ، فناوری اطلاعات ، مشاوره و خدمات حقوقی و حسابداری مناسبت مصرف قرار می گیرد . بعضی از شرکت هایی که از حسابداری خدماتی استفاده می کنند عبارتند از :
- شرکت های مشاوره : شرکت های مشاوره نمونه شرکت های مشاوره مدیریت ، مشاوره بازرگانی ، مشاوره فناوری اطلاعات و غیره ، به منظور مدیریت هزینه ها ، عاقبت‌اندیشی درآمد‌ها و سودآوری ، و ارزیابی نتیجه خدمات خود ، از حسابداری خدماتی استفاده می کنند .
- شرکت‌های خدمات حقوقی و حسابداری:شرکت های حقوقی و حسابداری نیز از حسابداری خدماتی به منظور مدیریت هزینه ها ، پیش‌بینی درآمد‌ها و سودآوری ، و محاسبه عملکرد خدمات خود بهره برداری می کنند .
- شرکت‌های حمل و نقل:شرکت های حمل و نقل نظیر شرکت های حمل و نقل جاده ای ، دریایی و هوایی نیز از حسابداری خدماتی به منظور حسابداری هزینه های حمل و نقل ، تعیین قیمت ، و برآورد عملکرد خود استفاده می کنند .
- شرکت‌های فناوری اطلاعات:شرکت های فناوری اطلاعات نیز از حسابداری خدماتی به منظور مدیریت هزینه ها ، عاقبت‌اندیشی درآمد‌ها و سودآوری ، و ارزیابی عملکرد خدمات خود بهره برداری می کنند .
به طور کلی ، خیلی از شرکت ها و سازمان ها ، بخصوص در صنایع خدماتی ، از محاسبی خدماتی به عنوان ابزاری به منظور مدیریت هزینه ها ، پیش‌بینی مال ها و سودآوری ، و ارزیابی عملکرد خود استفاده می کنند .
صورت‌های مالی شرکت‌های خدماتی
صورت های مالی شرکت های خدماتی (Financial Statements Of Service Companies) مهم ترین بخش حسابداری و شیوه ثبت سند حسابداری خدماتی هر شرکت را به خود اختصاص می دهند ، چون حاوی اطلاعات و مشخصه های خاصی بوده است و به منظور اینکه بتوانند جنبه های مختلف سازمان را پوشش دهند ، در پنج نوع مختلف عرضه می شوند .
نام واحد تجاری ، عنوان ، تاریخ صورت مالی و بدنه صورت مالی از اوضاع مهمی می باشند ، که حتما باید به منظور هر صورت مالی ذکر شود ، تا بتوان به مدد آن ها وضعیت ، کارکرد و انعطاف پذیری مالی شرکت را به بهترین حالت ممکن بررسی کرد . بدین صورت می توان انواع صورت های مالی را به این بیان تقسیم نمود:
صورت سود و زیان:
اهمیت صورت سود و زیان شرکت خدماتی (Profit And Loss Statement Of The Service Company) به علت گزارشی می باشد ، که از درآمد‌ها و هزینه های شرکت در طی دوران وقتی معینی مثل یک سال یا شش ماه به وسیله حسابداران تهیه خواهد شد و می توان از آن در تعیین سود و زیان ویژه که مازاد سود و درآمد را نمایش می دهند بهره برد و نتیجه فعالیت یک شرکت نظیر میزان درآمد و هزینه و سود یا تغابن را به عرضه گذاشت .
صورت سود و زیان جامع:
گزارشی که سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان و سایر درآمد‌ها و هزینه ها همانند دارایی های ثابت مشهود ، دارایی غیر جاری ، تفاوت های تسعیر واحد‌های مستقل و … را ، طی دوره های مالی شناسایی و سنجش می نماید ، صورت سود و زیان جامع نامیده می شود .
صورت جریان‌های نقدی:
جریان وجوه حاصل از فعالیت های عملیاتی ، جریان وجوه حاصل از فعالیت های سرمایه گذاری ، جریان وجوه حاصل از فعالیت های تأمین مالی همگی را می توان مجموعه ای از صورت جریان های نقدی و بخشی از خدمات حسابداری شرکت‌های خدماتی به حساب آورد .
صورت‌وضعیت مالی (ترازنامه):
ترازنامه (Balance Sheet) حاوی موارد دارایی های جاری و ثابت ، بدهی های جاری و غیر جاری و سرمایه صاحب یا صاحبان شرکت بوده و در بسیاری موارد صورت وضعیت مالی نیز خوانده می شود .
نحوه حسابداری شرکت های خدماتی
کمپانی های خدماتی از آنجا که در قبال ارائه خدمت حق الزحمه دریافت می کنند ، حسابداری متفاوتی داشته ولی روش حسابداری شرکت‌های خدماتی از آنجاکه منحصراً تحصیل درآمد و یا صرف هزینه نبوده می توان آن را در فضا‌هایی چون خرید دارایی ، ایجاد بدهی و یا افزایش سرمایه نیز یافت؛ به همین علت حوزه فعالیت و آشنایی با حسابداری خدماتی بسیار گسترده بوده و لزوم به استخدام حسابدار متخصص دارد . و بلکه و مراحل حسابداری شرکت های خدماتی را حاوی بخش های فراوانی دانست :
- تعیین حساب یا حساب هایی بدهکار و بستانکار با جداسازی و تحلیل رویداد‌های مالی
- یافتن اطلاعات مالی با کمک جمع آوری اطلاعات رویداد‌های مالی
- اخذ مجوز‌های واجب جهت ثبت رویداد‌ها در دفاتر حسابداری خدماتی و مالی
- ثبت اسناد حسابداری در دفتر روزنامه و انتقال آن ها به ترتیب تاریخ اسناد با بدهکار و بستانکار اجرا کردن حساب ها
- جابجایی مبالغ بدهکار و بستانکار تبدیل شده حساب های معین از اسناد حسابداری به حساب های مرتبط در دفتر معین
- انتقال اقلام از دفتر روزنامه به حساب های مرتبط در دفتر کل
- بدهکار و بستانکار کردن حساب های مرتبط در سند حسابداری با فرستادن سند حسابداری به ترتیب تاریخ و قوع آن ها
نرم افزار حسابداری مناسب برای شرکت خدماتی
نرم افزاری که برای یک شرکت خدماتی مناسب است دارای ویژگی هایی مانند توانایی تعیین انواع فروش در سرویس های مختلف است. به عبارت دیگر خدمات نرم افزار را باید به حسابدار مدیریت فروش سپرد. فاکتورهای مشتری باید در حال حاضر تهیه شود تا شرکت بتواند ارتباط بهتری با مشتری داشته باشد. مدل های جداگانه کمیسیون و عدم تسویه فاکتورها نیز باید در نرم افزار گنجانده شود.
نرم افزار باید توانایی مدیریت دریافت و پرداخت را داشته باشد. یک نرم افزار شرکت خدماتی مناسب می تواند به طور خودکار به تسویه حساب بانکی دست یابد. نرم افزار جامع حسابداری شیوا از جمله نرم افزارهایی است که این قابلیت را در اختیار شرکت های خدماتی کوچک و متوسط و بزرگ قرار می دهد.
